Prowadzone przez PSE działania edukacyjne i informacyjne wspierające budowanie świadomości na temat znaczenia inwestycji:

• realizacja w gminach objętych inwestycjami PSE lokalnych programów edukacyjnych dla szkół, dostosowanych do potrzeb komunikacyjnych i odpowiadających na pytania i wątpliwości pojawiające się w danej gminie,
• wspieranie lokalnych działań społecznych oraz inicjatyw podejmowanych przez jednostki samorządu terytorialnego,
• organizacja spotkań z ekspertami z zakresu energetyki, oddziaływania na zdrowie i życie ludzi oraz zwierząt, a także z lekarzami, hodowcami itp. ─ w zależności od zapotrzebowania oraz istotności zagadnień na danym obszarze,
• pozyskanie wsparcia lokalnych mediów, stowarzyszeń i mieszkańców dla inwestycji poprzez spotkania i angażowanie ich w proces komunikacyjny.

Kluczowe inwestycje – dobre praktyki w obszarze komunikacji społecznej

Normy stosowane do projektowania oraz budowy nowych linii zapewniają wysoki poziom niezawodności pracy linii, wysoki poziom bezpieczeństwa publicznego oraz minimalizację uciążliwości linii dla otaczającego środowiska. Na terenach leśnych stosujemy praktykę prowadzenia przewodów linii ponad lasem. Dzięki temu wycinkę drzew można ograniczyć do niewielkich obszarów – tylko pod stanowiska słupów.

Do budowy każdej linii niezbędne jest pozyskanie decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych, zgodnie z którymi w wybranych miejscach linii stosuje się oznakowanie przewodów lub słupów elementami widocznymi dla ptaków (sylwetki ptaków drapieżnych na wieżyczkach odgromowych lub spirale ostrzegawcze zawieszone na przewodach). Zgodnie z obowiązującym prawem, stosowane jest również oznakowanie przeszkodowe linii jako przeszkody lotniczej. Urządzenia, aparaty i układy instalowane w stacjach spełniają również wymagania norm europejskich, co zapewnia wysoki poziom niezawodności ich pracy. Stosowane są też rozwiązania zmniejszające oddziaływanie stacji elektroenergetycznej na otoczenie, w tym na środowisko naturalne. Każdy instalowany transformator sieciowy wyposażany jest w misę olejową zabezpieczającą olej przed wyciekiem do środowiska w przypadku awarii.

W celu uregulowania stosunków prawnych dotyczących urządzeń przesyłowych pomiędzy przedsiębiorcami przesyłowymi a właścicielami nieruchomości, na których takie urządzenia się znajdują, w 2008 r. wprowadzono do kodeksu cywilnego pojęcie „służebności przesyłu”. Prawo służebności przesyłu określa zakres, w jakim przedsiębiorca przesyłowy może korzystać z cudzej nieruchomości, na której znajdują się - lub mają znajdować się - jego urządzenia przesyłowe, czyli wszelkie konstrukcje i instalacje tworzące linie elektroenergetyczne. Wprowadzone zapisy umożliwiają inwestorowi dostęp do urządzeń, czyli słupów, przewodów i elementów stacji, znajdujących się na nieruchomości w przypadkach awarii, napraw i konserwacji.

Służebność przesyłu jest ograniczonym prawem rzeczowym ustanawianym w formie aktu notarialnego na nieruchomości. Jej zakres jest wpisywany do księgi wieczystej obciążonej nieruchomości.

Zgodnie z obowiązującym prawem, za ustanowienie służebności przesyłu każdemu właścicielowi nieruchomości wypłacane jest wynagrodzenie oraz odszkodowanie z tytułu obniżenia wartości nieruchomości.

Przed rozpoczęciem prac zlecamy wykonanie operatów szacunkowych dla każdej nieruchomości objętej inwestycją. Operaty stanowią podstawę do ustalenia wysokości wynagrodzenia i odszkodowania dla właściciela działki. Na wielkość wypłat wpływ mają czynniki takie jak: dotychczasowa wartość i przeznaczenie nieruchomości oraz straty w użytkach rolnych, zasiewach lub zbiorach spowodowane zajęciem części nieruchomości przez urządzenia przesyłowe. Dodatkowe odszkodowanie przysługuje za posadowienie słupa. Zazwyczaj po akceptacji i zawarciu umowy cywilnoprawnej właściciele otrzymują pierwszą ratę odszkodowania. Wypłata drugiej raty następuje po podpisaniu aktu notarialnego, który umożliwia inwestorowi dostęp do terenu i linii. Przyznawane są także odszkodowania za uszkodzenia i straty powstałe podczas prowadzenia prac budowlano-montażowych.

W przypadku braku zgody właściciela gruntu na podpisanie umowy służebności inwestycji celu publicznego, po wykorzystaniu całego procesu rokowań uruchamiana jest ścieżka rokowań zgodnie z wymogami art.124 Ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Polskie Sieci Elektroenergetyczne realizują inwestycje w rozwój elektroenergetycznej infrastruktury przesyłowej z pełnym poszanowaniem prawa własności oraz zasad społecznej odpowiedzialności biznesu. Nadrzędną intencją prowadzenia rokowań jest ustanowienie – w sposób polubowny, na rzecz PSE – służebności przesyłu na nieruchomości w zakresie niezbędnym do realizacji inwestycji i eksploatacji infrastruktury sieciowej PSE. 

Pełnomocnicy PSE przy prowadzeniu rokowań stosują standardy Społecznej Rady ds. Alternatywnych Metod Rozwiązywania Konfliktów i Sporów przy Ministrze Sprawiedliwości.

W spółce zostały przyjęte „Zasady dotyczące prowadzenia rokowań w przedmiocie ustanowienia służebności przesyłu w procesie inwestycyjnym na nieruchomościach podmiotów prywatnych”. Zasady te określają wymogi prowadzenia rokowań z uwzględnieniem standardów dotyczących mediacji mających na celu podniesienie efektywności rozmów z właścicielami nieruchomości oraz minimalizowanie ryzyka odmów i powstawania konfliktów przy realizacji inwestycji. Znajdują one zastosowanie wyłącznie do prowadzenia przez Centralną Jednostkę Inwestycyjną - w związku z realizacją zadań inwestycyjnych - rokowań mających na celu nabycie służebności przesyłu na nieruchomościach należących do podmiotów prywatnych. Dla właścicieli nieruchomości zasady przyjęte przez PSE stanowią gwarancję rzetelności i sprawiedliwego traktowania.

Rokowania co do zasady rozpoczynane są dopiero po przeprowadzeniu procesu informacyjno-konsultacyjnego skierowanego do społeczności lokalnych na obszarze planowanej lokalizacji inwestycji.

Proces rokowań w przedmiocie ustanowienia służebności przesyłu na nieruchomościach na potrzeby realizacji inwestycji składa się z następujących po sobie kolejno etapów:

a. Inicjacja procesu – korespondencyjne zawiadomienie właścicieli nieruchomości przez pełnomocników PSE o rozpoczęciu procesu rokowań w kwestii ustanawiania służebności przesyłu na nieruchomościach na potrzeby realizacji inwestycji;

b. Indywidualne rozmowy zespołów pełnomocników PSE z właścicielami nieruchomości(minimum dwa spotkania, za wyjątkiem sytuacji, w której zawarcie umowy zobowiązującej do ustanowienia służebności przesyłu nastąpi w trakcie pierwszego spotkania);

c. Zawarcie na rzecz PSE umowy ustanowienia służebności przesyłu z właścicielami nieruchomości;

d. Zawarcie z właścicielami nieruchomości umowy dotyczącej ustanowienia służebności przesyłu na rzecz PSE w formie aktu notarialnego.

W przypadku wyczerpania możliwości polubownego pozyskania służebności przesyłu, braku możliwości ustalenia praw do nieruchomości lub w sytuacji zdeterminowanej harmonogramem realizacji inwestycji PSE korzystają z dostępnej drogi administracyjnej i w ten sposób uzyskują odpowiednią decyzję ograniczającą sposób korzystania z nieruchomości przez właściciela nieruchomości.

Prowadzenie postępowania administracyjnego oraz fakt pozyskania decyzji przewidzianej przepisami ustawy z 24 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych nie wykluczają możliwości prowadzenia rokowań z właścicielem oraz zawarcia umowy o ustanowieniu służebności przesyłu.

Specustawa przesyłowa powstała, aby przyspieszać i ułatwiać proces pozyskiwania decyzji administracyjnych służących realizacji inwestycji związanych z rozbudową i modernizacją sieci elektroenergetycznych. Główny celem jej stosowania jest dyscyplinowanie procedur i decyzji administracyjnych. Możliwość skorzystania z trybu specustawy nie zwalnia jednak inwestora z obowiązku pozyskania wymaganych prawem decyzji właściwych organów administracji publicznej, w tym decyzji środowiskowej. Inwestycje objęte specustawą muszą być poprzedzone szerokimi konsultacjami społecznymi, w tym dialogiem z władzami właściwych jednostek samorządu terytorialnego, przy pełnym zagwarantowaniu ustawowych praw właścicieli nieruchomości. Pomimo trybu specustawy inwestor prowadzi rokowania z właścicielami nieruchomości w celu ustanowienia służebności przesyłu. W przypadku braku zgody ze strony właściciela inwestor ma możliwość przekazania wniosku do wojewody, który w trybie specustawy prowadzi postępowanie o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej, określając, w jakim zakresie inwestor może korzystać z danej nieruchomości.

Specustawa przesyłowa jest jednym z instrumentów prawnych, które mają ułatwić realizację strategicznych dla bezpieczeństwa państwa inwestycji. Jej przepisy pozwalają m.in. skupić kompetencje do wydania kluczowych decyzji i pozwoleń w rękach jednego organu, a także szybciej uregulować kwestie prawne poszczególnych nieruchomości. Podstawą działań inwestora jest jednak zawsze polubowne ustanowienie praw do nieruchomości na potrzeby realizacji inwestycji. Procedury administracyjne są stosowane dopiero po wyczerpaniu innych możliwości.

Wszystkie urządzenia elektryczne wytwarzają w swoim otoczeniu pole elektromagnetyczne, które powstaje na skutek obecności napięcia oraz w wyniku przepływu prądu. Tak też dzieje się w przypadku linii najwyższych napięć. Wokół linii powstaje pole elektromagnetyczne niskiej częstotliwości (50 Hz) – takie samo, jak wytwarzane przez odkurzacz lub pralkę, czyli urządzenia elektryczne używane w każdym domu. Oddziaływanie pola elektromagnetycznego jest często przedmiotem dyskusji na temat potencjalnego wpływu na zdrowie człowieka.

Dotychczasowe wyniki badań przeprowadzonych na całym świecie nie potwierdzają obaw co do negatywnego oddziaływania pól elektromagnetycznych niskich częstotliwości na zdrowie człowieka oraz na inne organizmy żywe, ale też nie wykluczają takiego wpływu. Właśnie z tego powodu w Polsce oraz w całej Unii Europejskiej ustanowiono odpowiednie przepisy określające z dużym zapasem bezpieczeństwa dopuszczalne wielkości oddziaływania obiektów elektroenergetycznych. Nasza spółka rygorystycznie przestrzega przepisów. Przed oddaniem danego obiektu do użytkowania wykonywane są pomiary pól elektromagnetycznych, które następnie poddawane są weryfikacji przez organy ochrony środowiska, co wyklucza możliwość niespełnienia wymagań.

Dla każdego realizowanego zadania inwestycyjnego przygotowujemy informatory dla społeczności lokalnych z rzetelnymi informacjami na temat inwestycji oraz ich wpływu na środowisko. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych jest zawsze jednym z elementów programu konferencji regionalnych organizowanych przez wykonawców przy współpracy z PSE.

Poziom emitowanego hałasu zależy od konstrukcji linii elektroenergetycznej oraz warunków pogodowych (znacznie wzrasta podczas mżawki i deszczu, na co nie mamy wpływu). Hałas pochodzący z nowo projektowanych linii poza terenem pasa technologicznego nie przekracza wartości dopuszczalnych w środowisku.

Głównymi źródłami hałasu w naszych stacjach są transformatory. Stosujemy urządzenia o obniżonej mocy akustycznej oraz nowoczesne rozwiązania technologiczne układów chłodzenia. W szczególnych przypadkach w celu ograniczenia hałasu budowane są ekrany akustyczne.

Plan rozwoju sieci przesyłowej, akceptowany przez Prezesa URE jako dokument rangi krajowej, określa podstawowe informacje dotyczące napięcia linii oraz jej przepustowości (np. informacje, czy dana inwestycja będzie jedno-, czy dwutorowa). Dokument ten nie precyzuje lokalizacji linii przesyłowej, więc możliwe jest opracowanie jej przebiegu w różnych wariantach.

Na etapie przedinwestycyjnym projektowania przebiegu linii wybiera się różne warianty lokalizacyjne, szukając najmniej kolizyjnych. Projektanci starają się wytyczyć przebieg linii tak, żeby uniknąć zbliżeń do zabudowy mieszkaniowej. Niestety, z uwagi na stopień urbanizacji naszego kraju jest to bardzo trudne. W pobliżu dużych miast i aglomeracji miejskich, gdzie tereny są silnie zurbanizowane, a infrastruktura zagęszczona, problemy te zwielokrotniają się. Preferowane są tereny rolnicze bez prawa zabudowy, ponieważ linia elektroenergetyczna nie przeszkadza w działalności rolniczej. Wykorzystuje się również tereny leśne, projektując linię na słupach nadleśnych. Nieco łatwiej jest lokalizować planowaną linię przesyłową wzdłuż istniejącej infrastruktury liniowej, np. szlaków kolejowych, dróg ekspresowych lub wcześniej wybudowanych linii elektroenergetycznych. Należy jednak pamiętać, że nie ma wariantu lokalizacji linii całkowicie wolnego od kolizji. Spółka wskazuje jeden, najlepiej oceniany wariant, który jest jeszcze dopracowywany na etapie procesu informacyjno-konsultacyjnego.

Proces informacyjno-konsultacyjny prowadzony jest na wszystkich możliwych szczeblach, zaczynając od państwowego i wojewódzkiego aż po lokalny. Programy inwestycyjne i poszczególne inwestycje przedstawiane są najpierw władzom wojewódzkim, które nadzorują rozwój całych regionów. Następnie inwestor spotyka się z władzami powiatów i gmin oraz radnymi. Przedstawiciele wybrani przez społeczności lokalne dobrze znają swoich mieszkańców i ich potrzeby. To oni pierwsi mogą zasugerować konieczne zmiany w prowadzonej inwestycji, które mogą wejść w konflikt z miejscowymi planami rozwojowymi. Dalej przedstawiciele inwestora spotykają się z mieszkańcami na poziomie gmin i sołectw, aż po bezpośrednie rokowania z właścicielami nieruchomości, na których ma być realizowany projekt. Na każdym etapie istnieje możliwość zgłaszania uwag i propozycji korekt.

Etap opracowania Studium Wykonalności (SW) ma na celu szczegółową, pogłębioną analizę możliwości realizacji przebiegu inwestycji. Oparty jest na konkretnych opracowaniach, m.in. na dokładnych mapach obrazujących przebieg linii (wraz z rozstawem słupów) lub umiejscowienie stacji elektroenergetycznej na terenie gminy. Pozwala przeanalizować lokalne uwarunkowania i zidentyfikować konkretne potrzeby strony w celu zniwelowania i zminimalizowana negatywnego wpływu społecznego realizowanych inwestycji.

W ramach prac na podstawie sugestii zgłaszanych przez władze gmin powstają modyfikacje dotyczące posadowienia infrastruktury elektroenergetycznej. Stają się one przedmiotem dalszych konsultacji z lokalnymi społecznościami i, finalnie, przedmiotem oceny w procedurze środowiskowej.

Na etapie opracowania SW istotne jest pozyskanie informacji w zakresie:

• planów rozwojowych gmin w konkretnych obrębach i miejscowościach (źródło informacji: opracowanie gminne, geoportal, SUiKZP, MPZP, miejscowe strategie rozwojowe, przedstawiciele władz samorządowych),
• planów życiowych mieszkańców, pozwoleń na budowę i warunków zabudowy w konkretnych obrębach (źródło informacji: przedstawiciele władz samorządowych, liderzy opinii),
• potencjalnych sytuacji problemowych w konkretnych obrębach (źródło informacji: przedstawiciele władz samorządowych),
• liderów opinii w konkretnych obrębach (źródło informacji: przedstawiciele władz samorządowych),
• liczby właścicieli nieruchomości, na obszarach których będzie realizowana inwestycja (źródło informacji: starostwa powiatowe, ewidencja gruntów i budynków),
• szacunkowej wartości służebności przesyłu (źródło informacji: dedykowane portale internetowe dot. cen transakcyjnych na terenach gmin).

Również na etapie SW przeprowadzane są konsultacje społeczne dotyczące docelowego kształtu inwestycji. Podczas spotkań konsultacyjnych mieszkańcy przekazują swoje uwagi i sugestie odnośnie do trasy linii, miejsca posadowienia słupów na działkach, umiejscowienia stacji elektroenergetycznych oraz dróg dojazdowych do nieruchomości, na których będą realizowane prace budowlane. Informacje te są zbierane i analizowane przez przedstawicieli inwestora pod kątem możliwości wdrożenia. Dane zebrane w ten sposób stanowią podstawę do opracowania przebiegu trasy linii, która jest poddawana ocenie w procedurze środowiskowej. Na tym etapie istotne jest nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z interesariuszami.