WPŁYW NA GOSPODARKĘ I RYNEKAktywny udział w rozwoju rynku energii elektrycznej

Rynek mocy

Jednym z podstawowych obowiązków spółki jako operatora systemu przesyłowego (OSP) jest zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. Wsparciem realizacji tego celu jest wdrożenie mechanizmu mocowego, tj. rynku mocy, który powinien zagwarantować wystarczalność generacji w perspektywie średnio- i długoterminowej. Rynek mocy powinien również zapewnić moc dyspozycyjną umożliwiającą dalszy rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE) bez negatywnego wpływu na bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej do odbiorców końcowych. 

Rynek mocy jest ważnym elementem transformacji sektora elektroenergetycznego. Jego funkcjonowanie może wygenerować zachęty inwestycyjne wspierające budowę nowych mocy wytwórczych, odtwarzanie mocy wycofywanych oraz modernizację istniejących jednostek. Powinien także umożliwić wdrożenie skutecznego i opartego na zasadach konkurencji mechanizmu koordynacji budowy i wycofań mocy wytwórczych oraz rozwoju usług redukcji zapotrzebowania, zapewniając przy tym minimalizację kosztów ponoszonych przez odbiorców końcowych. 

W Polsce rynek mocy funkcjonuje od 18 stycznia 2018 r., tj. od dnia wejścia w życie Ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy. Pierwszym rokiem świadczenia obowiązku mocowego przez jednostki rynku mocy był rok 2021.

  • Regulamin rynku mocy
    W roku 2023 PSE znowelizowały Regulamin rynku mocy, doprecyzowując jego postanowienia i dostosowując go do aktualnych regulacji prawnych. Zmiany obejmowały przede wszystkim procesy: certyfikacji, rynku wtórnego, udziału mocy zagranicznych w rynku mocy, zastąpienia jednostek redukcji zapotrzebowania planowanych, wykonywania obowiązku mocowego, rozliczeń oraz zasady współpracy z OSD.
  • Uruchomienie kolejnych funkcjonalności systemu teleinformatycznego wspierającego procesy operacyjne rynku mocy 
    Wszystkie procesy rynku mocy prowadzone są wyłącznie w formie elektronicznej, z wykorzystaniem rejestru rynku mocy. Pomimo osiągnięcia zdolności do obsługi wszystkich procesów rynku mocy przed rozpoczęciem pierwszego roku dostaw przypadającego na rok 2021, rejestr był sukcesywnie rozbudowywany o nowe funkcjonalności i dostosowywany do zmieniającego się otoczenia prawnego. PSE rozwijały rejestr m.in. w zakresie funkcjonalności pozwalających na obsługę procesów certyfikacji, zastąpienia jednostek redukcji zapotrzebowania planowanych, okresów przywołania na rynku mocy (dawniej: okres zagrożenia) i testowych okresów przywołania na rynku mocy (dawniej: testowy okres zagrożenia), weryfikacji wykonania obowiązków mocowych, prowadzenia rozliczeń na rynku mocy, składania oświadczeń dotyczących limitu emisji i daty rozpoczęcia produkcji komercyjnej oraz umożliwiających import i publikację danych pomiarowo-rozliczeniowych. Prowadzone były także prace integrujące rejestr z innymi systemami PSE oraz systemami Zarządcy Rozliczeń S.A. W celu umożliwienia udziału jednostkom zagranicznym w polskim rynku mocy, prowadzone były prace nad uruchomieniem nowych funkcjonalności, w tym certyfikacji do aukcji dodatkowych dla jednostek zagranicznych.

Prowadzenie procesów rynku mocy w roku 2023

Od początku 2023 r. przeprowadzono szereg procesów pozwalających na zawarcie kolejnych umów mocowych, a także realizację umów zawartych dotychczas.

W 2023 r. realizacja procesów w ramach rynku mocy rozpoczęła się od certyfikacji ogólnej, przeprowadzonej w okresie od 2 stycznia do 10 marca. Udział w certyfikacji ogólnej był obowiązkowy dla wszystkich istniejących jednostek fizycznych wytwórczych o mocy osiągalnej brutto nie mniejszej niż 2 MW, a spełnienie tego obowiązku było monitorowane przez Prezesa URE. Udział jednostek fizycznych wytwórczych planowanych, jednostek fizycznych redukcji zapotrzebowania oraz jednostek redukcji zapotrzebowania planowanych był nieobowiązkowy, ale stanowił warunek konieczny późniejszego udziału w aukcji. Jednostka, która pomyślnie przeszła proces certyfikacji ogólnej, była wpisywana do rejestru. 

W ramach certyfikacji ogólnej w 2023 r. wnioskodawcy złożyli 1735 wniosków o wpis do rejestru. Pomyślnie zweryfikowanych i wpisanych do rejestru zostało 1679 jednostek, w tym 1360 jednostek fizycznych wytwórczych i 319 jednostek redukcji zapotrzebowania. W tabeli 1. przedstawiono podsumowanie certyfikacji ogólnej z 2023 roku.

Na poniższych wykresach przedstawiono informację o liczbie jednostek fizycznych wytwórczych wpisanych do rejestru w toku certyfikacji ogólnej 2023 w podziale na wykorzystywane podstawowe źródła energii.

Liczba oraz moce osiągalne netto jednostek fizycznych wytwórczych istniejących wpisanych do rejestru

Liczba oraz moce osiągalne netto jednostek fizycznych wytwórczych planowanych wpisanych do rejestru

W terminie 14 dni od zakończenia certyfikacji ogólnej PSE przekazały do ministra właściwego ds. energii oraz Prezesa URE szczegółowy raport podsumowujący certyfikację ogólną. Ponadto, w terminie 28 dni od zakończenia certyfikacji ogólnej PSE przygotowały propozycję parametrów aukcji głównej dla roku dostaw 2028 oraz parametrów aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2025 i również przekazały ją do Prezesa URE oraz ministra właściwego ds. energii.

Ostateczne wartości parametrów zostały opublikowane w Rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 4 sierpnia 2023 r. w sprawie parametrów aukcji głównej dla roku dostaw 2028 oraz parametrów aukcji dodatkowych dla roku dostaw 2025. 

17 lutego 2023 r. zakończyła się certyfikacja do aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2024 rozpoczęta 22 listopada 2022 roku. W ramach certyfikacji do aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2024 dostawcy mocy złożyli 128 wniosków o certyfikację, z których 58 dotyczyło istniejących jednostek rynku mocy wytwórczych, 69 niepotwierdzonych jednostek rynku mocy redukcji zapotrzebowania, a 1 potwierdzonej jednostki rynku mocy redukcji zapotrzebowania. W wyniku weryfikacji wniosków PSE wydały 124 certyfikaty dopuszczające jednostki rynku mocy do udziału w aukcji mocy lub rynku wtórnym. W tabeli 2. zawarto szczegółowe informacje o liczbie wydanych certyfikatów.

Z kolei 16 marca 2023 r. PSE przeprowadziły czwarte w historii rynku mocy aukcje dodatkowe. Cztery aukcje dodatkowe na poszczególne kwartały roku dostaw 2024 odbyły się równocześnie. 

Na rynku mocy aukcje prowadzone są w formie aukcji holenderskiej; z jednolitą ceną zamknięcia dla wszystkich jednostek rynku mocy, które wygrały aukcję. Składają się one z określonej liczby rund, podczas których uczestnicy mogą złożyć ofertę wyjścia. Niezłożenie oświadczenia będącego ofertą wyjścia jest traktowane jako akceptacja ceny wywoławczej kolejnej rundy. Jednostki rynku mocy, które wygrały daną aukcję, zawierają umowy mocowe. 

W wyniku aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2024 zawartych zostało łącznie 254 umów mocowych. W tabeli 3. przedstawiono podsumowanie przeprowadzonych aukcji dodatkowych.

Bezpośrednio po ogłoszeniu wstępnych wyników aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2024 PSE uruchomiły możliwość zgłaszania w rejestrze transakcji obrotu wtórnego dotyczących roku dostaw 2024. Każda transakcja obrotu wtórnego musi zostać zgłoszona do PSE w celu weryfikacji pod kątem spełnienia wymagań określonych w art. 48 ust. 2 ustawy. Minimalny wolumen przenoszonego obowiązku mocowego objętego pojedynczą transakcją to 0,001 MW, a minimalny okres jego trwania to jedna godzina z zakresu 7:00-22:00 w dni robocze. Transakcja przeprowadzana w ramach obrotu wtórnego musi być zgłoszona najpóźniej na dobę przed rozpoczęciem okresu, którego dotyczy.

W ramach obrotu wtórnego od 1 stycznia do 31 grudnia 2023 r. zgłoszono łącznie 7 266 transakcje. Z uwagi na braki formalno-prawne PSE wyraziło sprzeciw wobec 24 transakcji. W ramach transakcji obrotu wtórnego na okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2023 r. zostało przeniesione 15 598 929,368 MWh obowiązków mocowych o łącznej wartości 981 382 900,64 zł.

Równolegle do procesów certyfikacyjnych PSE kontynuowały proces zastąpienia jednostek redukcji zapotrzebowania planowanych. Proces ten jest prowadzony we współpracy z OSD i ma na celu pozyskanie informacji o jednostkach fizycznych redukcji zapotrzebowania zastępujących jednostkę redukcji zapotrzebowania planowaną i wpisanie tych jednostek do rejestru. Dostawcy mocy mogą składać wnioski o zastąpienie nie później niż na 3 miesiące przed rozpoczęciem okresu dostaw, na który została zawarta umowa mocowa lub na 3 miesiące przed rozpoczęciem ostatniego kwartału roku dostaw określonego w certyfikacie (w przypadku jednostek nieobjętych umową mocową). Ostatecznie w 2023 r. zastąpionych zostało 29 jednostek redukcji zapotrzebowania planowanych.

Po zakończonym procesie zastąpienia jednostek redukcji zapotrzebowania planowanych, PSE przystąpiły do testów redukcji zapotrzebowania w odniesieniu do niepotwierdzonych jednostek rynku mocy redukcji zapotrzebowania. W przypadku niepotwierdzonych jednostek rynku mocy redukcji zapotrzebowania, które przed rozpoczęciem okresu dostaw określonego w umowie mocowej nie uzyskają potwierdzenia testu zdolności redukcji zapotrzebowania, dochodzi do rozwiązania umowy mocowej. Testy redukcji zapotrzebowania przeprowadzane są na wniosek dostawcy mocy składany poprzez rejestr. Za pozytywny wynik testu uznaje się dostarczenie mocy w wysokości co najmniej 80 proc. iloczynu mocy osiągalnej netto i korekcyjnego współczynnika dyspozycyjności. W 2023 r. pozytywny wynik uzyskały 52 jednostki, które zmieniły status na potwierdzoną jednostkę redukcji zapotrzebowania.

W dniu 24 sierpnia 2023 r. PSE przeprowadziły za pośrednictwem Portalu Uczestnika Rynku Mocy trzy aukcje wstępne do aukcji głównej na rok dostaw 2028 oraz aukcje wstępne do aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2025. W aukcji wstępnej udział mogą wziąć jednostki fizyczne zagraniczne zlokalizowane w krajach, których system elektroenergetyczny jest bezpośrednio połączony z KSE. Ustawa dopuszcza udział jednostek zlokalizowanych w trzech obszarach: w strefie profilu synchronicznego (systemy przesyłowe: Republiki Federalnej Niemiec, Republiki Czeskiej i Republiki Słowackiej), w Republice Litewskiej oraz w Królestwie Szwecji. Aukcje wstępne przeprowadzane są dla każdej ze stref oddzielnie, a maksymalny wolumen obowiązków mocowych dla danej strefy jest określany rozporządzeniem ministra właściwego ds. energii wydawanym na podstawie art. 34 ustawy. W aukcji wstępnej przyjmowane są oferty począwszy od tych o najniższej cenie, aż do momentu osiągnięcia maksymalnego wolumenu dla danej strefy. Następnie oferty wybrane w toku aukcji wstępnej zastępowane są jednostkami rynku mocy w certyfikacji do aukcji. 

Aukcje wstępne przeprowadzone w 2023 r. dotyczyły dopuszczenia jednostek fizycznych zagranicznych zlokalizowanych na terytorium Republiki Litewskiej, Królestwa Szwecji oraz profilu synchronicznego do udziału w aukcji głównej na rok dostaw 2028. Aukcje wstępne do aukcji głównej na rok dostaw 2028 zakończyły się przyjęciem 67 ofert w całości oraz 1 oferty w części. Suma mocy ofert przyjętych w wyżej wspomnianych aukcjach wynosi 1 590 MW

Aukcje wstępne do aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2025 zakończyły się przyjęciem jednej oferty w całości na I kwartał roku dostaw 2025 oraz jednej oferty w całości na II kwartał roku dostaw 2025. Obie przyjęte oferty pochodzą ze strefy profilu synchronicznego. Dla stref obejmujących Litwę i Szwecję nie złożono żadnej oferty. Suma mocy ofert przyjętych w wyżej wspomnianych aukcjach wynosi 5 MW dla I kwartału i 5 MW dla II kwartału roku dostaw 2025. 

Kolejnym procesem rynku mocy przeprowadzonym w 2023 r. była certyfikacja do aukcji głównej na rok dostaw 2028. Udział w certyfikacji do aukcji nie jest obowiązkowy, ale jest niezbędny do utworzenia jednostek rynku mocy i dopuszczenia ich do udziału w aukcji lub w rynku wtórnym na dany okres dostaw. W wyniku pomyślnej weryfikacji wniosków PSE wydały certyfikaty uprawniające jednostki rynku mocy do uczestnictwa w aukcji głównej oraz rynku wtórnym. W ramach certyfikacji do aukcji głównej na rok dostaw 2028 dostawcy mocy złożyli 428 wniosków o certyfikację, z których 329 dotyczyło jednostek rynku mocy wytwórczych, w tym 68 jednostek rynku mocy wytwórczych zagranicznych, a 99 dotyczyło jednostek rynku mocy redukcji zapotrzebowania. Po przeprowadzeniu certyfikacji, PSE przekazały do ministra właściwego ds. energii oraz Prezesa URE szczegółowy raport podsumowujący tę certyfikację do aukcji. 

W wyniku weryfikacji wniosków PSE wydały 359 certyfikatów dopuszczających do udziału w aukcji mocy lub rynku wtórnym. W tabeli 4. zawarto szczegółowe informacje w zakresie liczby wydanych certyfikatów.

W 2023 r. została przeprowadzona również aukcja główna na rok dostaw 2028. Była to ósma na polskim rynku mocy aukcja główna. W jej wyniku zawarto łącznie 159 umów mocowych, w tym 40 na okres dłuższy niż jeden rok. Podobnie, jak w przypadku aukcji głównej na rok dostaw 2027, również do aukcji głównej na rok dostaw 2028 dopuszczone zostały wyłącznie jednostki rynku mocy spełniające limit emisji dwutlenku węgla na poziomie 550 g/kWh. W tabeli 5. przedstawiono podsumowanie przeprowadzonej aukcji głównej.

Zasady przeprowadzania aukcji głównych są analogiczne do zasad stosowanych w aukcjach dodatkowych. W odróżnieniu jednak od aukcji dodatkowych, w aukcjach głównych jednostki rynku mocy mogą – w zależności od typu jednostki rynku mocy i zaoferowanego przez nią okresu trwania obowiązku mocowego – zawierać wieloletnie umowy mocowe. Istniejące jednostki rynku mocy wytwórcze mogą oferować obowiązek mocowy wyłącznie na jeden okres dostaw. Modernizowane jednostki rynku mocy wytwórcze oraz jednostki rynku mocy redukcji zapotrzebowania, które zadeklarują przeprowadzenie inwestycji oraz spełnienie jednostkowych poziomów nakładów inwestycyjnych określonych w rozporządzeniu, mogą oferować obowiązek na nie więcej niż 5 okresów dostaw. Nowe jednostki rynku mocy wytwórcze, deklarujące spełnienie jednostkowych poziomów nakładów inwestycyjnych z rozporządzenia –na nie więcej niż 15 okresów dostaw. Dodatkowo, istnieje możliwość przedłużenia okresu obowiązywania umowy mocowej o dodatkowe 2 lata dla niskoemisyjnych jednostek rynku mocy wytwórczych (tzw. green bonus).

 

Nasza organizacja zamieściła w rejestrze oraz podała do publicznej wiadomości wstępne wyniki aukcji w terminie wynikającym z ustawy, czyli w ciągu 3 dni roboczych od zakończenia aukcji mocy. Następnie PSE przekazały szczegółowy raport podsumowujący przebieg aukcji do ministra właściwego ds. energii oraz Prezesa URE. Ostateczne wyniki aukcji głównej zostały ogłoszone przez Prezesa URE w Biuletynie Informacji Publicznej 9 stycznia 2023 roku. W wyniku zawarcia umów mocowych zakontraktowano obowiązki mocowe na lata 2027-2043.

W 2022 r. po raz pierwszy uruchomiono proces składania oraz weryfikacji oświadczeń dotyczących daty rozpoczęcia produkcji komercyjnej oraz dotyczących spełnienia limitu emisji za rok 2021. Do złożenia oświadczeń zobligowani byli wszyscy dostawcy mocy posiadający jednostki rynku mocy certyfikowane na rok dostaw 2021 poza tymi, którzy w toku procesów certyfikacji do aukcji złożyli dla danej jednostki oświadczenie o dacie rozpoczęcia produkcji komercyjnej oraz tymi, których jednostki rozpoczęły produkcję komercyjną przed 4 lipca 2019 roku.

Złożenie oświadczenia dotyczącego daty rozpoczęcia produkcji komercyjnej było wymagane dla 99 jednostek rynku mocy, a złożenie oświadczenia dotyczącego spełnienia limitu emisji dla 107 jednostek rynku mocy. Dostawcy mocy, których jednostki rynku mocy rozpoczęły produkcję komercyjną po 4 lipca 2019 r. i nie spełniły limitu emisji, zobowiązani byli do zwrotu otrzymanego wynagrodzenia z tytułu umowy mocowej oraz ewentualnych premii. Wyjątkiem było wynagrodzenie za wykonywanie obowiązku mocowego powstałego przed 31 grudnia 2019 roku. W wyniku weryfikacji oświadczeń PSE stwierdziły niespełnienie limitu emisji przez 9 jednostek rynku mocy, które rozpoczęły produkcję komercyjną 4 lipca 2019 r. lub później. Każda z tych jednostek posiadała wyłącznie obowiązki mocowe powstałe przed 31 grudnia 2019 r., w związku z czym dostawcy mocy nie byli zobowiązani do zwrotu wynagrodzeń.

PSE, dochowując wynikającego z ustawy terminu wynoszącego 3 dni robocze od zakończenia aukcji mocy, zamieściły w rejestrze oraz podały do publicznej wiadomości wstępne wyniki aukcji. Następnie szczegółowy raport podsumowujący przebieg aukcji został przekazany do ministra właściwego ds. energii oraz Prezesa URE. Ostateczne wyniki aukcji głównej zostały ogłoszone przez Prezesa URE w Biuletynie Informacji Publicznej 5 stycznia 2024 roku. W wyniku zawarcia umów mocowych zakontraktowano obowiązki mocowe na lata 2028-2044

W 2023 r. po raz drugi przeprowadzono proces składania oraz weryfikacji oświadczeń dotyczących daty rozpoczęcia produkcji komercyjnej oraz oświadczeń dotyczących spełnienia limitu emisji. Dostawcy mocy składali oświadczenia za rok 2022. Do złożenia oświadczeń dotyczących daty rozpoczęcia produkcji komercyjnej zobligowani byli wszyscy dostawcy mocy posiadający jednostki rynku mocy, w skład których wchodziły jednostki fizyczne wytwórcze certyfikowane na rok dostaw 2022. Obowiązek złożenia oświadczeń dotyczących spełnienia limitu emisji dotyczył wszystkich jednostek rynku mocy certyfikowanych na rok dostaw 2022, w skład których wchodziły jednostki wytwórcze, które rozpoczęły produkcję komercyjną po 4 lipca 2019 r. Oświadczenie dotyczące daty rozpoczęcia produkcji komercyjnej złożono wobec 248 jednostek rynku mocy, a oświadczenie dotyczące spełnienia limitu emisji wobec 61 jednostek rynku mocy. Dostawcy mocy, którzy złożyli oświadczenia o rozpoczęciu produkcji komercyjnej po 4 lipca 2019 r. i niespełnieniu limitu emisji przez jednostkę rynku mocy, byli zobowiązani do zwrotu otrzymanego wynagrodzenia z tytułu umowy mocowej za wykonywanie obowiązku mocowego powstałego po 31 grudnia 2019 r. oraz zwrotu wypłaconej premii w roku 2022. W wyniku weryfikacji oświadczeń PSE stwierdziło niespełnienie limitu emisji przez 11 jednostek rynku mocy, w skład których wchodziły jednostki wytwórcze, które rozpoczęły produkcję komercyjną po 4 lipca 2019 roku. Dla 10 z tych jednostek dostawcy mocy byli zobowiązani do zwrotu wypłaconej premii, a dla
1 jednostki dostawca mocy zobowiązany był do zwrotu części wynagrodzenia.

W 2023 r. kontynuowano prace w ramach procesu monitorowania realizacji umów mocowych. Zgodnie z ustawą, dostawca mocy, który w wyniku aukcji głównej zawarł umowę mocową dotyczącą nowej lub modernizowanej jednostki rynku mocy, jest zobowiązany nie później niż w terminie 24 miesięcy od dnia ogłoszenia ostatecznych wyników aukcji głównej wykazać, że jednostka rynku mocy, którą dysponuje, osiągnęła tzw. finansowy kamień milowy (FKM). Osiągnięcie FKM następuje poprzez wykazanie, że poniesiono nakłady inwestycyjne w wysokości co najmniej 10 proc. wymaganych nakładów na realizację inwestycji oraz zawarto umowy inwestycyjne o łącznej wartości wynoszącej co najmniej 20 proc. wymaganych nakładów inwestycyjnych. W 2023 r. PSE zweryfikowały pozytywnie oświadczenia dotyczące FKM dla 14 jednostek rynku mocy, w odniesieniu do których zawarto umowy mocowe w toku aukcji głównej na rok dostaw 2026. Dla 1 jednostki rynku mocy, w odniesieniu do której zawarto umowę mocową w toku aukcji głównej na rok dostaw 2026, FKM nie został spełniony w terminie. Skutkowało to rozwiązaniem umowy mocowej. 

Zgodnie z ustawą, dostawca mocy, który w wyniku aukcji głównej zawarł umowę mocową na więcej niż 1 rok dostaw, jest zobowiązany wykazać – nie później niż przed rozpoczęciem pierwszego okresu dostaw, a w przypadku nowej jednostki rynku mocy wytwórczej nie później niż przed zakończeniem trzeciego roku dostaw albo przed zakończeniem trwania umowy mocowej, jeżeli została zawarta na mniej niż 3 lata dostaw – że jednostka rynku mocy, którą dysponuje, osiągnęła operacyjny kamień milowy (OKM). Potwierdzeniem osiągnięcia OKM jest przedstawienie dokumentów potwierdzających zrealizowanie zakresu rzeczowego inwestycji oraz wymaganych nakładów inwestycyjnych i możliwość dostarczenia mocy przez tę jednostkę w wielkości nie mniejszej niż 95 proc. obowiązku mocowego wynikającego z umowy mocowej zawartej w odniesieniu do tej jednostki rynku mocy w toku aukcji głównej, przy pracy ciągłej jednostki, przez okres co najmniej godziny. Ponadto, musi zostać przedstawiona niezależna ekspertyza zawierająca informacje zgodnie z art. 52 ust. 2 pkt 3 ustawy oraz dołączona informacja o wielkości udzielonej pomocy publicznej, a dla nowych jednostek rynku mocy także wykaz punktów pomiarowych. 

W 2023 r. PSE zweryfikowały pozytywnie oświadczenia dotyczące OKM 26 jednostek rynku mocy, w odniesieniu do których zawarto umowy mocowe w toku aukcji głównej na rok dostaw 2024. Ponadto, w ramach procesu monitorowania realizacji umów mocowych zweryfikowano raporty inwestycyjne składane w terminie 10 dni roboczych po zakończeniu 6 pełnych miesięcy począwszy od trzeciego roku kalendarzowego po przeprowadzeniu aukcji głównej, które pozwalają kontrolować, czy osiągnięcie OKM w terminie nie jest zagrożone. W I półroczu 2023 r. pozytywnie zweryfikowano 30 raportów inwestycyjnych, natomiast w lipcu 2023 r. – 25 raportów.

Rok 2023 był trzecim rokiem dostaw dla mocy zakontraktowanych w wyniku aukcji mocy. PSE kontynuowały obsługę kolejnych procesów rynku mocy, tj. wykazywanie zdolności do wykonania obowiązku mocowego, testowe okresy przywołania na rynku mocy oraz płatności z tytułu wykonania obowiązków mocowych. 

W 2023 r. nie ogłaszano okresów przywołania na rynku mocy.

Zgodnie z art. 67 ustawy, po zakończeniu każdego kwartału w danym roku dostaw dostawca mocy, który był stroną umowy mocowej, wykazuje operatorowi zdolność do wykonania obowiązku mocowego w stosunku do każdej z jednostek rynku mocy, której dotyczy umowa mocowa. Wykazanie zdolności do wykonania obowiązku mocowego polega na wskazaniu operatorowi dnia i godziny, w której jednostka rynku mocy dostarczała moc do systemu w wymaganej wielkości (demonstracja). Tabela 7. przedstawia liczbę jednostek rynku mocy (JRM) objętych obowiązkiem wykazania demonstracji w 2023 r. oraz ich wyniki w ujęciu kwartalnym.

Z powodu negatywnych wyników demonstracji dostawcy mocy zwrócili wynagrodzenia w łącznej kwocie 9 954 917,14 zł netto.

Drugim obok demonstracji procesem związanym z wykonaniem obowiązku mocowego jest, zgodnie z art. 67 ust. 5 ustawy, testowy okres przywołania na rynku mocy. PSE mogą ogłosić testowy okres przywołania na rynku mocy w odniesieniu do jednej jednostki rynku mocy objętej obowiązkiem mocowym nie częściej niż raz na kwartał (z wyjątkiem jednostek, które uzyskały negatywny wynik testowego okresu przywołania na rynku mocy). Na poniższym wykresie przedstawiono liczbę ogłoszonych testowych okresów przywołania na rynku mocy w podziale na poszczególne kwartały 2023 roku.

Z łącznie ogłoszonych 244 testowych okresów przywołania na rynku mocy, 219 przypadków zakończyło się wynikiem pozytywnym, a 25 – negatywnym. Zgodnie z art. 68 ust. 8 PSE naliczyły dla dostawców mocy kary za niewykonanie obowiązku mocowego na łączną kwotę netto 1 590 971,07 zł. W przypadku pozytywnego wyniku testowego okresu przywołania na rynku mocy PSE, na wniosek dostawcy mocy, zwracają uzasadnione koszty związane z jego wykonaniem. Tabela 8. przedstawia kwoty zwrócone przez PSE dostawcom mocy po zatwierdzeniu wniosków o zwrot uzasadnionych kosztów w poszczególnych kwartałach 2023 roku.

Rok 2023 był trzecim rokiem rozliczeń na rynku mocy, obejmujących w szczególności wypłatę wynagrodzeń za wykonanie obowiązku mocowego oraz naliczanie kar z tytułu niewykonania obowiązku mocowego i niespełnienia OKM. W tabeli 9. pokazano wynagrodzenia uzyskane przez dostawców mocy w 2023 r. w ujęciu miesięcznym.

W roku 2023 PSE nie naliczyły kar za opóźnienia w spełnieniu OKM. 

Na początku roku 2024, od 4 stycznia do 11 marca, PSE przeprowadziły kolejną certyfikację ogólną. Była to pierwsza certyfikacja, w której udział jednostek wytwórczych o mocy osiągalnej brutto nie mniejszej niż 2 MW nie był obowiązkowy. Podczas trwania certyfikacji wnioskodawcy złożyli 2984 wnioski o wpis do rejestru. Pomyślnie zweryfikowanych i wpisanych do rejestru zostało 2695 jednostek, w tym 1977 jednostek fizycznych wytwórczych i 718 jednostek redukcji zapotrzebowania. Zestawienie liczby i mocy osiągalnych netto jednostek wpisanych do rejestru zawiera tabela 10.

W terminie 14 dni od zakończenia certyfikacji ogólnej PSE przekazały do ministra właściwego ds. energii oraz Prezesa URE szczegółowy raport podsumowujący certyfikację ogólną w 2024 roku. Dodatkowo, w ciągu 28 dni od zakończenia certyfikacji ogólnej PSE przygotowały propozycję parametrów aukcji głównych dla roku dostaw 2029 oraz parametrów aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2026. Propozycja parametrów została przekazana do Prezesa URE i ministra właściwego ds. energii.

Z kolei w okresie od 23 listopada 2023 r. do 16 lutego 2024 r. PSE przeprowadziły certyfikację do aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2025. Podobnie, jak w certyfikacji do aukcji głównej, udział w certyfikacji nie był obowiązkowy, lecz niezbędny w celu utworzenia jednostek rynku mocy i dopuszczenia ich do udziału w aukcjach dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2025 lub w rynku wtórnym na dany rok dostaw. W wyniku pomyślnej weryfikacji wniosków PSE wydały certyfikaty uprawniające jednostki rynku mocy do uczestnictwa w wymienionych procesach. Po przeprowadzeniu certyfikacji PSE przekazały do ministra właściwego ds. energii oraz Prezesa URE szczegółowy raport podsumowujący tę certyfikację do aukcji dodatkowych.

Aukcje dodatkowe zostały przeprowadzone po raz czwarty przez PSE 14 marca 2024 r. Cztery aukcje dodatkowe na poszczególne kwartały roku dostaw 2025 odbyły się równocześnie. W wyniku procesu zawartych zostało łącznie 221 umów mocowych. W tabeli 11. przedstawiono podsumowanie przeprowadzonych aukcji dodatkowych.

W terminie wynikającym z ustawy – 3 dni roboczych od zakończenia aukcji mocy – PSE zamieściły w rejestrze oraz podały do publicznej wiadomości wstępne wyniki aukcji. Szczegółowy raport podsumowujący przebieg aukcji został przekazany do ministra właściwego ds. energii oraz Prezesa URE. Ostateczne wyniki aukcji dodatkowych na kwartały dostaw 2025 zostały ogłoszone przez Prezesa URE w Biuletynie Informacji Publicznej 5 kwietnia 2024 roku.

Po ogłoszeniu wstępnych wyników aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2025 PSE, realizując przepisy art. 48 ust. 1 pkt 1 ustawy, uruchomiły możliwość zgłaszania w rejestrze transakcji obrotu wtórnego dotyczących roku dostaw 2025.

 

Wyzwania na rok 2024 oraz lata kolejne

Przyszłe lata niosą ze sobą szereg wyzwań i zadań dla PSE w kontekście rynku mocy. Należą do nich m.in.:

  • kontynuacja procesów monitorowania zawartych umów mocowych,
  • kontynuacja obsługi transakcji zawieranych na rynku wtórnym, 
  • rozwijanie obsługi rynku wtórnego dla jednostek rynku mocy zagranicznych,
  • kontynuacja procesu zastępowania jednostek planowanych redukcji zapotrzebowania oraz przeprowadzania testów redukcji jednostek redukcji zapotrzebowania,
  • kontynuacja oraz rozwijanie procesu składania oraz weryfikacji oświadczeń dotyczących daty rozpoczęcia produkcji komercyjnej i spełnienia limitu emisji,
  • dalsze rozwijanie rejestru rynku mocy,
  • dalsza integracja z europejskim rejestrem rynku mocy stworzonym przez ENTSO-E,
  • tworzenie i rozwój mechanizmu wymiany danych z operatorami zagranicznymi,
  • rozwijanie i przebudowa systemu STORM OSD,
  • rozwój i projekty nowych funkcjonalności STORM związanych z udziałem mocy zagranicznych,
  • opracowanie koncepcji zmian w mechanizmie mocowym po roku 2030,
  • zaimplementowanie zmian wprowadzanych Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej (derogacje dotyczące limitu emisji).

Prowadzenie kolejnych procesów na rynku mocy – podsumowanie

PSE, zobligowane ustawą, przeprowadziły w 2023 r. certyfikację ogólną, aukcję dodatkową, aukcję wstępną, zastąpienie jednostek redukcji zapotrzebowania planowanych, certyfikację do aukcji głównej, aukcję główną na okres dostaw 2028 oraz certyfikację do aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2025. Certyfikacje oraz aukcje organizowane są corocznie w terminach określonych ustawą.
W roku 2024 została przeprowadzona następna certyfikacja ogólna, aukcje dodatkowe na poszczególne kwartały roku dostaw 2025, a także na bieżąco prowadzona jest weryfikacja wykonania obowiązków mocowych i rozliczenia realizacji umów mocowych.

Strona wykorzystuje pliki cookies. Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies w celach statystycznych oraz w celu dopasowania serwisu do indywidualnych potrzeb użytkowników. W przeglądarce internetowej można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Więcej o plikach cookies i o ochronie Twojej prywatności przeczytasz tutaj